राजधानीमा रगतको अभाव

काठमाडौं, १२ कात्तिक । सुना गुरुङ मंगलबार विहान प्रदर्शनीमार्गस्थित केन्द्रीय रक्त सञ्चार केन्द्रमा रगत लिन पुगिन् । सिकिस्त आफन्तको लागि उनले रगत पाइनन् । रक्त सञ्चार केन्द्रमा दैनिक उनीजस्ता सयौं विरामीका आफन्तहरू रगत लिन पुगेका हुन्छन् तर केन्द्रमा रगत नै छैन् । रगत लिन पुगेका विरामीका आफन्तहरू निरास भएर रित्तै हात फर्किनु पर्ने वाध्यता छ ।

दैनिक चार सय युनिट रगतको माग हुने काठमाडौं उपत्यकमा रगत नभएपछि सबैजसो अस्पतालहरूमा रगतको हाहाकार भएको छ ।

गजबको कुरा त भने हरेक वर्ष दसैंदेखि छठसम्म केन्द्रमा रगत हुँदैन् । ‘सबै रक्तदाताहरू काठमाडौं बाहिरका हुन्छन्, त्यसैले सधैँ चाडपर्वको बेला रगतको चरम संकट हुन्छ’ केन्द्रको ल्याबका कर्मचारी तीर्थ पाण्डेले भने । चाडपर्वको समयमा रगत चाहिएमा विरामीका आफन्तले नै आफै व्यवस्था गर्नुपर्छ, नत्र रगत पाइँदैन् । यस्तो समस्या हरेक वर्ष हुने गर्छ तर केन्द्र प्रशासनले त्यसको विकल्पमा केही गरेको छैन् । केन्द्रमा आकस्मात यस्तो समस्या आउने गरेको होइन्, प्रशासनलाई चाडपर्वको बेला रगतको समस्या हुन्छ भन्ने थाहा छ तर पनि त्यसको वैकल्पिक बाटोको खोजीमा अहिलेसम्म पुगेको छैन् ।

पाण्डेका अनुसार चाडपर्वको बेला ८० प्रतिशत रगतको कमी हुने गरेको छ । ‘अन्य दिनको तुलनामा २० प्रतिशत रगत मात्रै हुन्छ’ पाण्डेले भने ‘८० प्रतिशत रगतको अभाव भएपछि कसरी विरामीका आफन्तले रगत पाउँछन् ?’ समस्याको विषयमा केन्द्र प्रशासनलाई जानकारी भए पनि प्रशासनका कर्मचारीहरू मनोमानी ढंगले चाडपर्वमा महिना दिनसम्म घरमा बस्ने गरेपछि समस्या झन् बढेको हो ।

केन्द्रीय रक्त सञ्चार केन्द्र‘चाडपर्वमा रगत समस्या हुन्छ भन्ने थाहा छ तर कसैले विकल्पका विषयमा सोचेजस्तो देखिँदैन्’ पाण्डेले भने ।

तर केन्द्रका वरिष्ठ प्रकाशकीय अधिकृत जीवनतारा भट्टले भने ५० प्रतिशत रगतको कमी भएको बताए । ‘केन्द्रले आफै रगत उत्पादन गर्दैन्, संकलन गरेको रगतले एक महिनासम्म धान्न सक्दैन’ भट्टले भने । अस्पताल र रक्त सञ्चार केन्द्रको समन्वयको कमीले गर्दा पनि रगतको समस्या भएको भट्टको भनाइ छ ।‘डक्टरले रगत चाहिँयो भन्छन् हामीले रगत दिन्छौं, हामीसँग लिएको कति रगत प्रयोग नै हुँदैन्, केन्द्रमा फिर्ता आउँदासम्म त्यो रगत विग्रिसकेको हुन्छ’ भट्टले भने ।

रक्तदाताको अभावले रगत संकलन कार्यमा प्रभाव पारेको भट्टको भनाइ छ । अहिले काठमाडौं, भक्तपुर र बनेपासम्म रगतको चरम संकट भएको छ । रगत संकलन कार्य सुरू भए पनि कहिलेसम्म रगतको सहज हुन्छ भन्न सक्ने अवस्था भने अझैं भइसकेको छैन् ।

कतिपय विरामीका व्यक्तिको प्रशासनका कर्मचारीसँगको सम्बन्धले रगत सहजै पाउने अवस्था पनि छ तर विरामीका आफन्तहरू केन्द्रमा घण्टौंसम्म लाइनमा बस्दा पनि रगत नपाउने अवस्था छ । पैसा तिरेर पाउनु पर्ने रगत पनि कतिपय विरामीका आफन्तले पाउँदैनन् । यस्तो दुर्भाग्य पनि छ ।